ŞANZIMAN SÖZLÜĞÜ – Şanzıman Servis

Otomatik Şanzıman

OTOMATİK ŞANZIMAN NEDİR?

Otomatik şanzımanın çalışma prensibi, adından da anlaşılacağı üzere otomatik olarak vitesin değiştirildiği şanzıman sistemleridir. Vitesin değiştirilmesinin gerekli olduğu anlarda şanzıman ve tork konvertörü vites değiştirilmesi işini halleder.

Otomatik Şanzıman Çeşitleri

A) Otomatik vites kutuları:
* Klasik (Geleneksel) tam otomatik vites kutuları
* CVT Şanzımanlar

B) Yarı otomatik vites kutuları
* Tek kavramalı yarı otomatik şanzımanlar (Kuru Kavrama)
* Çiftkavramalı yarı otomatik şanzımanlar (Islak ve Kuru Kavrama)

Devam...

Şanzımancı 0 Yorum

Manuel Şanzıman

Şanzıman Nedir

Motorlu taşıtlarda, hızı değiştirmeye yarayan dişliler topluluğu ve bu dişlilerin içinde bulunduğu yuva.
eş anlamlısı: vites kutusu.

Şanzıman, yani vites kutusu, araç içerisinde motordan alınan dönme gücünü tekerleklere ileten yapıdır. Ancak dönme gücünü iletirken, motordan aldığı gücü direk olarak tekerleklere iletmez. Hızın sabit kalmasını, geri vitese takıldığında aracın geri gitmesini, torkun ayarlanmasını, hızın sabit tutulmasını, aracın dururken çalışmaya devam etmesini ve yüksek hızlara çıkıldığında ekonomiyi sağlar.

Kimi zaman motor ile tekerlekler arasındaki güç iletimini kesmek gerekir. Bu görevi de debriyaj yapar. Debriyaj pedalına ne kadar basılırsa, motor ile tekerlekler arasındaki güç iletimi de o kadar kesilir. Debriyaja tam basılması durumunda dönme gücünün iletimi tam olarak kesilir.

Şanzıman Çeşitleri için (tıklayınız)

Manuel Şanzıman (Vites Kutusunun) Temel Parçaları

1- Senkromeç
2- Manşon
3- Giriş Mili (Prizdirek Bilyası)
4- Grup Mili
5- Ana Mil (Çıkış Mili-Tahrik Mili) ve Vites Dişlileri
6- Geri Vites Mekanizması

Kavrama Nedir (tıklayınız)

1- Senkromeç

Senkromeç; araçların vites kutusunda yer alan ve vites değiştirmeyi kolaylaştıran parçaya denir. İki dişlinin arasında bulunan senkromeç, şanzımanın içerisinde yer alır. Araç hareket halindeyken ve vites değişimi yapılırken çarkların birbiri arasında geçişine olanak sağlar.

Vites değişimi sırasında dişlinin birisi sabit hızda, diğeri daha hızlı dönmeye devam eder. Senkromeç bu sabit hızda dönen dişli ile hızlı dönen dişlinin devir sayısını eşitler. Vites kolu hareket ettirildiğinde senkromeç, hareket veren dişli ile hareket alan vites dişlileri arasındaki devir sayısını eşitler ve vites geçer.

Senkromeç, vites geçişlerinde zorlanmayı, vuruntuyu ya da dişlilerin kırılmasını engeller. Manuel vitesli araçlar yanı sıra otomatik vitesli araçlarda da bulunur. Senkromeç arızası yaşanması durumunda ise vites geçişleri sorunlu olur, vites kutusu ve sistemdeki parçalar ciddi seviyede zarar görür.

2- Manşon

Bileziğe benzeyen, konik şeklinde bir parçadır. İki dişlinin arasındadır ve şanzımanın içerisinde yer alır. Şanzıman senkromeç ile dengede kalır. Çünkü bu parça vites kutusu içindeki dişlilerin doğru bir şekilde çalışmasını sağlar.

3- Giriş Mili (Prizdirek Bilyası)

Şanzımanın içinden gelen mil aksamı ile baskı balata aksamının birleşimde bulunan bir rulman parçasıdır. Kavrama sisteminden aldığı hareketi, üzerindeki dişli ile grup mili daimi iştirak dişlisine ileten mildir. Hareket, vites kutusuna bu mil aracılığıyla iletilir. Prizdirekt mili vites kutusuna bir rulman ile yataklandırılmıştır. Söz konusu parçanın görevi şanzıman dış kasası ile prizdirek mili parçasının sürtünmesini önlemek ve stabilize olan bir devinim sağlamaktır.

Prizdirek Bilyası Bozulursa; Şanzımanda en sık yaşanan sorunlardan birisi de Prizdirek rulmanı arızalanırsa ne olur sorusudur. Bu parça arızalandığınde genellikle şanzıman çalışmasını etkilemeden ses sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur. Bu ses başlangıçta belli belirsiz olsa da zamanla oldukça yüksek ve çekilmez bir hal alacaktır. İlk etapta tek olumsuz yer ses olsa da ihmal edilerek çok ileri safhada arızalanması durumunda şanzımanın çalışmasına da etki edecektir. Bu nedenle tavsiyemiz ses fazla artmadan ustanızla görüşmeniz olacaktır.

Prizdirek Bilyası Nasıl Değiştirilir; Söz konusu bilyanın değiştirilebilmesi için aracın şanzıman aksamının tamamen dışarı alınması gerekir. Fakat bu işlemde şansımanın içinin açılması yada dağıtılması gerekmez. Prizdirek milinde bir sorun var ise şanzıman açılabilir fakat sadece bilya değişimi için şanzıman açılmadan yeni parça takılabilir.

4- Grup Mili

Grup mili, üzerindeki daimi iştirak dişlisi ile, prizdirekt mili dişlisiyle sürekli kavraşma halindedir. Prizdirekt mili döndükçe, grup mili de sürekli döner. Grup mili, birkaç dişliden oluşan, yekpare (tek parça) bir dişli grubudur. Grup mili döndükçe üzerindeki dişliler de sürekli döner.

Grup mili üzerindeki dişliler, ana mil (çıkış mili) üzerindeki vites dişlilerine sürekli olarak geçmiş durumdadır.

5- Ana Mil (Çıkış Mili-Tahrik Mili) ve Vites Dişlileri

Ana mil üzerinde vites dişlileri ve senkromeçler bulunur. Her vites dişlisi, karşısına gelen grup dişlisine geçmiş durumdadır. Hareket, grup dişlisinden, sürekli olarak vites dişlilerine iletilmektedir, fakat ana mil üzerinde bulunan vites dişlileri, bu hareketi sadece senkromeçle kavraştıklarında ana mile (çıkış miline) aktarırlar. Ana mil üzerindeki vites dişlileri, ana mile yataklıdırlar ve senkromeçle kavraşmadıkça serbest dönerler.

6- Geri Vites Mekanizması

Motordan gelen hareketin yönü, geri vites mekanizmasında bulunan avare dişli aracılığıyla değiştirilir. Avare dişli, grup mili geri vites dişlisinden aldığı hareketin yönünü değiştirerek, çıkış mili geri vites dişlisine aktarır. Geri vites için, avare dişli kayarak, iki dişli arasına girer ve bu iki dişliyi kavraştırır. Çıkış mili üzerinde bulunan geri vites dişlisinden hareket senkromeç vasıtasıyla çıkış miline iletilir. Avare dişli, giriş ve çıkış dişlileri arasına kayarak geçtiğinden bu üç dişli de düz dişlidir.

Yeni nesil bazı şanzımanlardaysa, geri vites çıkış dişlisine ait bir senkromeç vardır ve geri vitese bu senkromeçin kilitlenmesiyle geçilir; bu durumda bu üç dişli de sürekli birbirine geçmiş halde olduğundan, dişli tipleri de “helisel” dir. Üç dişli de sürekli döner fakat senkromeç (geri vites) kilitlenmedikçe hareket aktarımı olmaz, normal ileri sürüşlerde çıkış dişlisi ters yönde dönmeye devam eder fakat, hareket aktarmaz.

Yani geri vites geçişinde, avare dişli kayarak geçiyorsa, fizik kuralları gereği dişli biçimi “düz dişli” olmak zorundadır. Senkromeçle geçiş yapılıyor (senkromeçli geri vites) ve avare dişli kaydırılmıyorsa, dişli tipi “helisel” olmak zorundadır.

Manuel Şanzıman Nasıl Çalışır? (Manuel Vites Kutusunun Çalışma Prensibi) (Tıklayınız)

Sayfada yer alan bilgiler internetten derlenmiştir. Bilgi amaçlıdır. Yazım hataları linklere aittir. Bize bildirebilirsiniz.

FAYDALI LİNK

Sahibinden.com sayfasında yer alan OTO360 Oto Sözlükten yararlanabilirsiniz. Buraya Tıklayınız

Kategori arşivi: ŞANZIMAN SÖZLÜĞÜ